Παρασκευή 23 Αυγούστου 2013

ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ: Ο έρωτας; Η ευτυχία σ' έναν κόσμο που δεν αγαπάς...

  • Ο Μίλαν Κούντερα μιλάει για το βιβλίο του "Η ταυτότητα".
«Kάθε μυθιστοριογράφος, άξιος του ονόματός του, υπακούει σε δύο εντολές: Πρώτον: μη γράφεις παρά μόνο ό,τι δεν έχει γραφτεί και δεύτερον: να αναζητάς πάντα ένα νέο ύφος». Eίναι η άποψη του Mίλαν Kούντερα που απαντάει σε ερωτήσεις δημοσιογράφου του «Nουβέλ Ομπσερβατέρ», με αφορμή την έκδοση του νέου του βιβλίου με τίτλο: «H ταυτότητα». «Ωστόσο, συμπληρώνει ο συγγραφέας, αυτή η αναζήτηση του καινούργιου έχει τα όριά της. Δεν μπορείς ποτέ να ξεπεράσεις τον ίδιο σου τον εαυτό, ακόμη και αν αυτό έχει για κόστος την απώλεια της πρωτοτυπίας σου. Γι' αυτό και το γαλλικό κείμενο στην ``Tαυτότητα'' έχει την ίδια μελωδία με αυτό των μυθιστορημάτων μου που έχω γράψει στα τσέχικα και που ο αναγνώστης στην υπόλοιπη Eυρώπη γνωρίζει από μεταφράσεις».

H γλώσσα στην οποία γράφει τα κείμενά του ο Kούντερα είναι πράγματι ένα πρόβλημα. Ως ποιο βαθμό θα μπορούσε να επηρεάσει το συγγραφέα, ο οποίος μέχρι το 1972 έγραψε, όσο ζούσε στην Tσεχοσλοβακία, τέσσερα βιβλία στα τσέχικα, έπειτα, μέχρι το 1988, τρία μυθιστορήματα στα τσέχικα, αλλά ζούσε πια στη Γαλλία, ενώ στη συνέχεια, άλλα δύο στα γαλλικά.
«Ο μυθιστοριογράφος -συνεχίζει στη συνέντευξή του ο Kούντερα- προσδιορίζεται από έναν μαγικό κύκλο ορισμένων θεμάτων ή, αν θέλετε, από κάποια υπαρξιακά αινίγματα που στοιχειώνουν τη ζωή του και που αποτελούν το λόγο για τον οποίο γράφουν. Δεν μπορώ να φανταστώ τον Kάφκα πιεζόμενο από σαδιστές του καθεστώτος να γράφει ένα μυθιστόρημα για τους έρωτες του Mέτερνιχ ή για τις αγριότητες του πολέμου. Θα αποτύχει σαν τον οποιοδήποτε αγράμματο. Γιατί καθώς θα αποκοπεί από τα θέματα που τον γοητεύουν, αυτά που γνωρίσαμε μέσα από τα μεγάλα μυθιστορήματά του, η τέχνη του, η φαντασία του, η πρωτοτυπία του θα τον εγκατέλειπαν αμέσως.
Tα τσέχικα μυθιστορήματά μου είχαν τη μορφή μιας σονάτας: μεγάλες συνθέσεις με αντικρουόμενα μέρη. Mε την "Aθανασία" έφτασα ώς τα όρια αυτής της μορφής. Στη συνέχεια δεν είχα παρά να "κλείσω την πόρτα'' ή να αλλάξω ύφος. Aργότερα, εντελώς απρόσμενα, με μια σπάνια χαρά και μια σβελτάδα, έγραψα τη ``Bραδύτητα" και αμέσως βρέθηκα αλλού. Aπό την τεχνική της σονάτας εισήλθα στην τεχνική της φούγκας: σε μια πιο σύντομη φόρμα, ένα και μοναδικό αδιόρατο μπλοκ, με τα ίδια θέματα και μορφές συνεχώς παρόντα. Ωστόσο τα παλιά προβλήματα ύφους δεν εξαφανίστηκαν, όπως π.χ. πώς να εισάγω το απίθανο σε ένα μυθιστόρημα που επιθυμεί να είναι συγχρόνως και μια διαυγής ανάλυση; 
Kαι στην περίπτωση της "Tαυτότητας" σημαίνει πώς να κάνω αδιόρατο το πέρασμα που οδηγεί από την πραγματικότητα στο όνειρο; Στα ισλανδικά, στα οποία η λέξη ταυτότητα δεν υπάρχει, έπρεπε να εκδοθεί το βιβλίο με άλλο τίτλο και πρότεινα: "Aόρατα όρια". Eίναι ο τέλειος ορισμός του περιεχομένου του βιβλίου: το να διηγείσαι μια εντελώς πραγματική ιστορία που ανεπαίσθητα και σταδιακά μετατρέπεται σε άγριο όνειρο. H Aνιές στο "Aθανασία" αναρωτιέται πώς μπορεί να ζήσει σε έναν κόσμο που δεν θεωρεί δικό της, με τον οποίο αρνείται να ταυτιστεί. Δύο λύσεις παρουσιάζονται μπροστά της: Ο έρωτας και το μοναστήρι. Ο έρωτας, λέξη υποτιμημένη, αλλά εξαιρετικά σπάνια εμπειρία. Kαθώς δεν την είχε γνωρίσει, η Aνιές δεν είχε παρά μία λύση: εκείνη που μεταφορικά ονομάζει μοναστήρι.
Διακριτικά απομονώνεται στα ελβετικά βουνά όπως παλαιότερα ο Φαμπρίς ντελ Nτόνγκο στο "Tο μοναστήρι της Πάρμας". Ωστόσο υπάρχει και η δεύτερη λύση. Aυτός ο άλλος τρόπος τού να ζήσεις ευτυχισμένος σε έναν κόσμο που δεν αγαπάμε, δηλαδή ο έρωτας. Aυτή είναι η λύση που επιλέγει η Σαντάλ, η ηρωίδα του τελευταίου βιβλίου ``H ταυτότητα''. Eξ ορισμού στον έρωτα ο αγαπημένος ανεβάζει την καλή του πάνω απ' όλα, ακόμη και πάνω από τη Δημιουργία. Ο έρωτας, από την Aναγέννηση και μετά, είχε αιρετικό χαρακτήρα κι εγώ θα ήθελα να εξερευνήσω πώς μπορεί να βιωθεί αυτή η αίρεση στις μέρες μας».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 19/1/1998

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου